Ông viết cho Bộ trưởng thuộc địa ở Paris: "Tôi rất có ấn tượng mạnh về tính nghiêm túc trong ý nghĩ và sự trưởng thành trong cách suy xét mọi việc của Vua Bảo Đại
Có một điều quy định đặc biệt làm mất lòng các quan An Nam, đụng đến truyền thống của họ.
Toàn quyền Pierre Pasquier hết lời khen tụng vị Vua trẻ tuổi.
Bản thân Bảo Đại cũng vậy. Việc đi lại giao dịch với các cận thần trong triều cũng không được tự do thoải mái. Kế toán thuộc địa rất tỉ mỉ đến từng chi tiết. Nếu ông ta không trọng các điều khoản đã ký tức thị bị coi như từ bỏ vương quyền". Thật vậy, với ông Vua bù nhìn, ngay việc cưới vợ cho mình cũng thật khôn cùng gian nan.
Không có Paris gật đầu thông qua thì chẳng làm được gì. Daniel Grandcléme cho biết, tư liệu để lại đều được giữ kín, chỉ để lộ ra vài dòng ngắn ngủi: "Nhà Vua cam kết quý trọng các thỏa ước ngoại giao hiện hành với nước Pháp.
Từ nay các khoản thuế đều do nhà nước bảo hộ phân bổ, thu và tự tiện dùng. Tự tiện mua khuy bấm cũng sẽ bị “mất chức” Luật pháp của chính phủ bảo hộ Pháp quả là rắn rỏi ngặt nghèo, không được tự do ra báo, không được tự do phát ngôn, không được tự do họp hành, kể cả đi lại cũng không được tự do.
Tôi vừa chấm dứt chuyện trò với ông, khiến tôi có ấn tượng rất tốt đẹp". Nhà vua trẻ héo hắt dần, tự giam mình trong tư thất, chỉ còn chăm chỉ giao du với ông bà Charles, người được chính phủ giao coi sóc ông từ lúc nhỏ đến tuổi lớn, trước khi trở về nước bà Charles từ nay được vua gọi là "mẹ".
Theo Xa lộ Pháp luật. Tòa Khâm sứ Trung Kỳ sẽ ấn định ngân sách xài của chính phủ Nam triều và trợ cấp cho triều đình một khoản tiền để trả lương hàng tháng. Đỗ Mậu cay đắng phân tách: “Trong thời kì làm Vua, Bảo Đại chỉ còn biết săn bắn và thể thao, thường sống ở đồn điền Quảng Trị, ở Bạch Mã, Đà Lạt hơn là giam mình trong bốn bức tường thành nội cung với cỏ mọc rêu phong.
Nhà nước bảo hộ quyết định tất. Giá cuốn album là 250 đồng tiền, một món tiền khiêm tốn thế mà cũng phải làm tới ba tờ hóa đơn có chữ ký của viên chức nhà nước bảo hộ cùng bàn thảo với giám đốc tài vụ, rút cuộc mới được duyệt chi, tính vào mục 20 khoản 2 của tổng ngân sách ghi rõ mục “quà tặng ngoại giao”. Toàn bộ những người Vua đã gặp từ khi về nước, những người phủ phục trước bệ rồng, những người lính hộ vệ hoàng cung, những nhạc công và vũ nữ nhã nhạc cung đình đều chỉ sống bằng một khoản lương có chữ ký duyệt của một quan chức bảo hộ.
Xa lộ luật pháp (phát hành thứ 4, thứ 7 hàng tuần) sẽ thông báo chi tiết về hành trình cưới vợ nặng nhọc của Bảo Đại trong các số báo tới.
Nói một cách khác nếu vua không đồng ý với Toàn quyền dù là trong khuôn khổ điều hành việc nước cho đến mua bộ khuy bấm cổ tay áo sơ mi, thì ông sẽ bị coi như chấm dứt vai trò Thiên tử. Bảo Đại vì tính tự tôn danh dự không bao giờ dám trực tiếp khiếu nại điều gì. Tất thảy đều do Pháp trả lương.
Hai ông bà kéo dài cuộc lưu trú bên cạnh nhà Vua trong hoàng cung, sống thoải mái trong tư dinh Điện Kiến Trung gây nên tâm cảnh đa nghi hậm hực của đám cận thần vì chính bà con anh em gần gụi của Vua cũng đều phải ở trong các dinh cũ riêng ngoài hoàng cung và đối xử như những bà con nghèo.
Ông chỉ hé lộ qua người khác, những nhu cầu của ông, ý muốn của ông. Kể cả các khoản tiêu xài cá nhân. Nhà Vua có một khoản phụ cấp hàng năm tính vào ngân sách của Trung Kỳ mà chính ông cũng không được quyền quyết định phụ cấp ấy là bao lăm; và hàng tháng phải có chữ ký duyệt của Tòa Khâm sứ mới được lĩnh để chi dùng.
Hồ sơ lưu trữ còn giữ lại vết tích của các cuộc tranh đấu đó nhiều khi rất khốn khổ. Thần dân chỉ biết ông Bảo Đại là một vị Vua bù nhìn mà có ai hiểu nỗi tâm can ngầm của ông đâu. Vừa không đủ khả năng và điều kiện nhân tâm cũng như điều kiện hoạt động để khởi phát một cuộc chống chọi, vừa phải khôn khéo hóa giải những áp lực chính trị có thể làm sụp đổ vĩnh viễn triều đại nhà Nguyễn, Bảo Đại chỉ còn hai chọn lọc: Hoặc làm một vị Vua tay sai mang tội với lịch sử, hoặc làm một vị Vua bù nhìn bất lực cho hậu thế chê cười”.
Bảo Đại muốn đóng một tập album thật sang ngoài bìa khảm da, bên trong lụa vàng để lưu giữ các huy hiệu của ông. Công việc của ông chỉ là công việc tế lễ, như lễ ở Nam Giao, cúng kỵ các tiên quân, ban phát sắc bằng huy chương cho hàng quan liêu, còn mọi việc cai trị ông giữ thế mắt đui tai điếc.
Từ việc đóng sách, làm khung ảnh đến làm một cuốn sưu tập nhuỵ tại một cửa hiệu nổi tiếng của bà Renoux nào đó ở Hà Nội cũng đều được ghi chép trong sổ sách. Triều đình tự nhiên biến mất! Đại nội hoang vắng. Một viên cảnh sát quèn ở Paris được cử sang Đông Dương lĩnh lương ngang với tuần phủ, tổng đốc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét